Het monumentale pand De Egelantier aan de Gasthuisvest 47 in Haarlem (8.000 m² BVO), een voormalig ziekenhuis in de binnenstad, staat opnieuw in het middelpunt van de belangstelling. De geplande transformatie tot hotel met woningen en cultuurruimte is van tafel en ontwikkelaar Lingotto/AVC en de gemeente Haarlem staan lijnrecht tegenover elkaar. Terwijl Lingotto naar de rechter wil stappen om eigendom en een schadevergoeding van minimaal € 2,3 miljoen af te dwingen, stelt de gemeente een tegenvordering van € 3,2 miljoen in het vooruitzicht.
Waarom de gemeente het contract ontbond
Volgens wethouder Eva de Raadt (vastgoed) was het voor de gemeente niet langer haalbaar om door te gaan. 'De ontwikkelaar Lingotto gaf herhaaldelijk aan dat de businesscase onder druk stond door stijgende rente en bouwkosten. Daarvoor hebben zij een verlaging van de indexering gevraagd die wij niet wilden verlenen,' zegt De Raadt. Wel probeerde Haarlem mee te bewegen: in oktober 2024 stond de raad drie extra hotelkamers toe, maar dit bleek zonder de verlaging van de index onvoldoende. Uiteindelijk concludeerde de gemeente dat Lingotto het koopcontract in de huidige vorm niet kon nakomen en werd de overeenkomst ontbonden.
Lingotto/AVC: gemeente maakte weg vrij voor Frans Hals Museum
Lingotto/AVC wijst die lezing af en stelt dat de gemeente de stekker uit het hotelplan trok om ruimte te maken voor een verhuizing van het Frans Hals Museum. 'Sinds 2021 is er hard gewerkt aan een volledig uitgewerkt plan voor een hotel. Aan alle eisen en wensen is voldaan en de kosten, € 2,3 miljoen inclusief € 400.000 reserveringsvergoeding, zijn gedetailleerd onderbouwd. De effecten van corona op de ontwikkeling van een hotelproject zijn niet te negeren. Een index van meer dan 10% (normaal ca. 1,5%) is niet zomaar op te vangen. Als de gemeente het hotel nog had gewild, was het er gekomen,' aldus de ontwikkelaar. Volgens Lingotto/AVC ging het college akkoord met het vervallen van die indexering en drie extra kamers, maar hield de raad vast aan de verhoging. 'Het is vreemd dat de gemeente liever aan de verhoging van de koopprijs wilde vasthouden dan het project door wilde laten gaan. Daarbij wilde de gemeenteraad ook niets weten van onderzoek naar het opnemen van uitbreidingsruimte voor het Frans Hals Museum in het project. Dat maakt het voor ons evident dat het museum over het hele pand moest kunnen beschikken. De gemeente heeft daarmee onze ontwikkelkansen doorkruist,' zegt Lingotto.
Claims en tegenclaims
Als het tot een rechtszaak komt, bereidt Lingotto/AVC een vordering van € 2,3 miljoen voor Gasthuisvest 47 en sluit niet uit dat het bedrag oploopt, omdat volgens de ontwikkelaar de schade veel groter is dan alleen de kosten. Haarlem houdt rekening met een juridische strijd, maar zegt het financiële risico te hebben ingecalculeerd. 'We betreuren dat de ontwikkelaar dit nodig vindt. Wij hadden gehoopt op constructief overleg, maar dat is niet gelukt,' aldus De Raadt. Lingotto stelt juist dat er constructief overleg gaande was, totdat de gemeente tot ontbinding van het koopcontract overging en de museumplannen publiekelijk maakte. Daarbij geeft de ontwikkelaar aan dat de deur voor constructief overleg nog altijd openstaat.
Monument onder druk
De gemeente kiest voor behoud van het pand en start op korte termijn herstelwerkzaamheden, waaronder de vervanging van balkkoppen en een nieuwe verwarmingsinstallatie. Een verkoop is niet aan de orde. 'Mocht het museum alsnog naar de Egelantier gaan, dan staat dat los van de juridische procedure,' zegt De Raadt. Lingotto benadrukt dat het achterstallig onderhoud niet iets is van de laatste vijf, maar van de laatste vijftig jaar en stelt dat de wens om het museum te huisvesten juist de oorzaak is van de breuk. 'Als beide partijen het hotel nog hadden gewild, dan was het er gekomen,' aldus de ontwikkelaar. 'Zij is speelbal geworden van een politiek spel.'
Symbooldossier
Met miljoenenclaims over en weer en een rechtszaak in aantocht dreigt de Egelantier symbool te worden van de spanningen tussen publieke ambities en private ontwikkelkracht. Voor Haarlem staat de erfgoedfunctie en een mogelijke nieuwe bestemming voorop, terwijl Lingotto zich beroept op gemaakte kosten, afspraken, imagoschade en gemiste ontwikkelkansen.